Insya
Allah dalam catatan ini akan disenaraikan kitab-kitab fiqh mazhab Syafi’i yang
disusun dalam bentuk nazam. Terdapat dua jenis penyusunan kitab berbentuk
nazam, iaitu; a) karya asal penyusun. b) disusun berdasarkan kitab yang lain. Setiap
kitab akan disenaraikan mengikut nama pengarangnya, Semoga bermanfaat.
1. al-‘Allamah Abu Abdullah Muhammad bin Ali bin Muhammad
al-Hasan al-Rahbiy al-Syafi’i (557H), yang terkenal dengan gelaran Ibn
al-Mutqinah;
a)
Matan
al-Rahabiyyah (متن الرحبية), karya.
Kitab ini adalah sebuah karya fiqh mengenai ilmu al-Faraid atau al-Mawaris
(pusaka dalam Islam), yang disusun dalam bentuk nazam sebanyak 176 bait. Baca lagi di sini.
2. al-Imam al-Qadhi Shafiyuddin Ahmad bin ‘Umar al-Mazjad
al-Zabidi al-Syafi’i (929H);
a)
Tuhfah
al-Thullab fi Nazm Masa-il al-Irsyad (تحفة الطلاب في نظم مسائل الإرشاد),
dengan baitnya sebanyak 584. Kitab ini disusun
berdasarkan kandungan kitab al-Irsyad, karya al-Imam Isma’il bin Abu
Bakr Abdullah, yang terkenal dengan nama Ibn al-Muqri (837H). Manuskrip kitab
ini boleh dimuat turun di pautan https://archive.org/details/abusalim604_gmail_20131217.
3. Syihabuddin Ahmad bin Saifuddin Baylabak al-Zhahiri
(753H).
4. Abu Muhammad Abdul ‘Aziz bin Ahmad bin Sa’id al-Damiri
al-Dirini al-Mishri (612/613-694H);
a) Nazhm al-Tanbih,
5. al-Hafizh Zaynuddin
Abdul Rahim bin al-Husain al-‘Iraqi (806H).
a) Manzhumah
fi al-Shuwar allati Yastahibb Fiha al-Wudhuk (منظومة في الصور التي يستحب فيها),
karya Ia kemudiannya telah diberikan huraian oleh
anaknya Imam Waliyuddin Abu Zur’ah Ahmad (826H). Kitab ini boleh dimuat turun di pautan http://archive.org/download/waq98555/100_98555-05.pdf.
6. al-‘Allamah al-Sayyid Abu Bakr bin Ahmad bin Abu
al-Qasim al-Ahdal al-Yamani (984-1025H);
b)
Manhah
al-Wahhab bi Nazhm Tahrir Tanqih al-Lubab.
Ia disusun dalam bentuk nazam yang
melebihi 4 ribut bait, sebagai manzumah
bagi kitab Tahrir Tanqih al-Lubab
karya Syaikhul Islam al-Qadhi Abu Yahya Zakariyya al-Anshari
(926H).
c) Nafhah
al-‘Abir fi Nazhm al-Tahrir. Kitab
ini merupakan ringkasan bagi kitab Manhah al-Wahhab bi Nazhm Tahrir Tanqih
al-Lubab.
d)
al-Fara-id
al-Bahiyyah Fi Nuzum al-Qawa'id
al-Fiqhiyyah
7. al-Imam Syihabuddin Ahmad bin ‘Imad al-Aqfahsi
al-Syafi’i (750-808H);
b) Manzumah Ibn al-‘Imad fi al-Ma’fuwat
(منظومة ابن العماد في المعفوات), karya
al-Imam Syihabuddin Abu al-‘Abbas Ahmad bin al-‘Imad bin Yusuf al-Aqfahsi (750-808H). Baca lagi di sini.
8. al-Imam Syarafuddin Yahya al-‘Imrithi al-Syafi’i
(989H);
a) Nihayah
al-Tadrib fi Nazhm Ghayah al-Taqrib (نهاية التدريب في نظم غاية التقريب), Ia
disusun berdasarkan matan kitab al-Ghayah wa al-Taqrib fi al-Fiqh al-Syafi’i
(الغاية والتقريب في الفقه الشافعي) karya al-Qadhi Abu Syuja’ (). Kitab
ini boleh dimuat turun di pautan http://www.archive.org/download/waq7561/7561.pdf.
b) al-Taysir
fi Nazhm al-Tahrir fi al-Fiqh al-Syafi’i Kitab
ini disusun berdasarkan kitab al-Tahrir fi al-Fiqh al-Syafi’i () karya
Syaikh al-Imam Abu Yahya Zakariyya al-Anshari ()
.
9. al-Imam Ahmad bin Husain, yang terkenal dengan gelaran
Ibn Raslan al-Ramli (844H);
10. al-Imam ‘Alamuddin al-Sakhawi
(643H);
11. al-‘Allamah al-Syaikh ‘Ali bin Ahmad al-‘Azizi
al-Bulaqi al-Syafi’i (1070H/1660M).
a)
Manzhumah
al-‘Azizi fi Masa-il al-Jama’ah (منظومة العزيزي في مسائل الجماعة). Maklumat lanjut dengan mengenai kitab ini baca di sini.
12. Zaynuddin Abu Hafsh ‘Umar bin al-Muzaffar bin ‘Umar
al-bin al-Wardi Mu’arri al-Kindi (749H);
a)
al-Bahjah
al-Wardiyyah (البهجة الوردية).
Ia merupakan ringkasan
dalam bentuk nazam bagi kitab al-Hawi al-Shaghir (الحاوي الصغير) karya Imam
Najmuddin Abdul Gaffar bin Abdul Karim al-Qazwaini al-Syafi’i (575-665H). Maklumat lanjut baca di sini.
13. ‘Imaduddin Abu al-Fida’ Ismail bi Ali bin Mahmud
al-Malik al-Ayyubi (672-732H).
a) Nazhm al-Hawi (). Ia merupakan
ringkasan dalam bentuk nazam bagi kitab al-Hawi al-Shaghir (الحاوي الصغير) karya Imam Najmuddin Abdul Gaffar bin Abdul Karim
al-Qazwaini al-Syafi’i (575-665H).
14. Syaikh Mustafa bin Usman al-Jawi al-Qaruti, seorang
ulama dari Garut, Indonesia;
a) al-Fath al-Mubin ‘ala Muqaddimah al-Sittin (الفتح المبين على مقدمة الستين), karya. Kitab al-Fath al-Mubin ini disusun oleh
Syaikh Mustafa bin Usman al-Jawi al-Qaruti dalam bentuk nazam (al-Manzhumah)
berdasarkan Matn al-Sittin Mas-alah (الستين مسألة), iaitu sebuah matan fiqh yang disusun oleh al-Imam
al-‘Alim Abu al-‘Abbas Ahmad al-Zahid (819H). Kitab
al-Fath al-Mubin ini telah diberikan huraiannya oleh ‘Allamah al-Syaikh Abu
al-Mu’thi Muhammad Nawawi al-Bantani al-Jawi (1316H/1898M)melalui karya yang
berjudul al-‘Aqd al-Tsamin Syarh ‘ala al- Manzhumat Musamma bi al-Fath al-Mubin (العقد الثمين شرح منظومة الستين مسألة المسماة الفتح المبين).
15.
al-Hafizh Jalaluddin Abdul Rahman bin Abu Bakr
al-Suyuthi (911H);
a)
al-Khulashah
fi Nazhm al-Rawdhah (). al-Hafizh
al-Suyuthi telah membuat huraian (syarah) kitab ini dengan karya beliau yang
lain, yang berjudul Raf’u al-Khashashah Syarh al-Khulashah ().
b)
al-Ibtihaj
ila Nazhm al-Minhaj (),
16. al-Imam Taqiyuddin
Abu Bakr bin Qadhi ‘Ajlun al-Syafi’i (928H)
a) Nazhm Ghayah al-Ikhtishar ().
17. Syamsuddin Abu ‘Abdullah, Muhammad bin Abd al-Da-im
bin Musa al-‘Asqalani al-Birmawi al-Mishri (831H)
a)
al-Manzhumah
fi al-Fara-idh,
18. Abu al-Nur Abdullah bin Makki bin Abdul Hamid;
a)
al-Durr al-Tsamin fi Nazhm al-Masa-il
al-Sittin (الدر الثمين في نظم المسائل
الستين).
19. Muhammad bin Ahmad al-Jamal al-Mahalli (selepas 1302H);
a)
al-Fara-id
al-Mujammalah Nazhm al-Sittin Mas-alah (الفرائد المجملة نظم الستين مسألة.). Syaikh Muhammad al-Jamal kemudiannya telah
menghuraikan kitab ini melalui karya beliau yang berjudul al-Fawa-id
al-Mukammalah bi Syarh al-Fara-id al-Mujammalah (الفوائد المكملة بشرح الفرائد المجملة).
20. Muhammad bin Abdul Qadir al-Ahdal (1324H);
a)
Ithaf al-Mubtadin
bi Nazhm al-Masa-il al-Sittin (إتحاف المبتدين بنظم
المسائل الستين).
21. Syaikh al-‘Allamah Syihabuddin Ahmad al-Syarunbulali al-Syafi’i (), iaitu seorang mufti daerah Haleb, Iraq;
22. al-Allamah Abu Abdullah Muhammad bin al-Zhahiri
al-Syafi’i ();
23. al-Sayyid al-‘Allamah
Abdullah bin Husain bin Thahir al-‘Alawi al-Husaini (1272H)
24. Syaikh Abu
Suhail Anwar Abdullah bin Abdul Rahman al-Fadhfuri (1387-);
a) al-Nazhm al-Wafi
fi al-Fiqh al-Syafi’i (النظم الوفي في الفقه الشافعي). Ia merupakan ringkasan dalam bentuk nazam bagi kitab
Qurrah al-‘Ain fi al-Fiqh al-Syafi'i karya al-‘Allamah Zaynuddin bin Muhammad al-Malibari
al-Fannani (938-).Terdapat 999 bait dalam kitab ini. Kitab ini boleh dimuat turun di sini.